In mijn vorige blog stelde ik de chowsingha voor, de enige zoogdiersoort met vier hoorns. Ik kreeg daar een reactie op, namelijk dat er nog andere dieren zijn met vier hoorns. Zoals het hebridian schaap of het manx loaghtanschaap. Terechte opmerking! Alleen gaat het hier om rassen, en niet om soorten. En daar zit een belangrijk verschil.

Een soort is via natuurlijke selectie tot stand gekomen, en heeft een belangrijke plaats in het ecosysteem waarin die soort leeft. Als je een diersoort weghaalt uit dat ecosysteem, dan heeft dat vaak grote gevolgen voor de natuur omdat zo’n ecosysteem een goed geolied systeem is waarin elke soort zijn eigen plaats en functie inneemt.

Een ras, daarentegen, is via kunstmatige selectie gemaakt. De mens is hierin de sturende factor, niet de natuur. Mensen zijn begonnen met een in het wild levende soort en hebben daar vervolgens gericht mee gekweekt, zodat er kenmerken ontstonden die mooi of nuttig zijn voor de mens, maar die in de natuur niet altijd even handig zijn. Een typisch voorbeeld zijn onze hondenrassen. Zij stammen allemaal af van de wolf (Canis lupus) maar een Engelse buldog is met z’n kromme poten en stompe snuit niet bepaald handig wat betreft overleven in de natuur. Zo is dat met die schapenrassen ook. Ze stammen allemaal af van een wilde voorouder (Ovis aries) die slechts twee hoorns had. Via kunstmatige selectie zijn er veel verschillende rassen ontstaan, waaronder ook die vierhoornige rassen die hierboven aangehaald werden.

Maakt dat nu iets uit, dat onderscheid tussen ras en soort? Natuurlijk! Wilde diersoorten hebben een belangrijke biologische waarde, omdat ze een rol spelen in het ecosysteem. Als deze diersoorten verdwijnen heeft dat grote gevolgen voor de natuur. Rassen hebben vooral een culturele waarde. Ze vervullen een rol in functie van de mens. Maar als een ras uitsterft, dan heeft de natuur daar geen last van omdat rassen geen rol spelen in de natuur.

Wist je dat er maar één diersoort is op onze planeet, die 4 hoorns heeft? Het gaat om de chowsingha of vierhoornantilope (Tetracerus quadricornis). Deze kleine antilope (schouderhoogte van gemiddeld zestig centimeter en gewicht van zo’n 17 kilogram) leeft voornamelijk in India, al is er ook een kleine populatie in Nepal.

Het dier is roodbruin van kleur en de mannetjes bezitten de vier hoorntjes die typisch zijn voor de soort. Wijfjes zijn hoornloos. Dat komt omdat de hoorns voornamelijk gebruikt worden om te pronken en om te vechten voor vrouwtjes, waardoor ze dus alleen voor mannetjes van nut zijn.

Chowsingha’s leven hoofdzakelijk solitair en zijn uitsluitend herbivoor. Ze eten gras, kruiden, blaadjes, bloemen en fruit.

Er zijn nog zo’n 10.000 individuen in het wild. Hoewel de soort een vrij wijd verspreidingsgebied heeft, komt hij nergens veelvuldig voor. De soort staat als ‘kwetsbaar’ omschreven op de rode lijst van IUCN, en gaat achteruit door habitatverlies, habitatfragmentatie en stroperij. Want hoewel de chowsingha een beschermde soort is, is hij toch een gegeerde trofee voor sommige jagers die absoluut het enige vierhoornige dier ter wereld aan hun muur willen hangen.

(Bron: handbook of the mammals of the world 2 ‘Hoofed mammals’, foto: researchgate.net)

Het Amazonewoud staat in brand. Dat heeft iedereen al wel door, neem ik aan.

Helaas zijn mensen voor dit inferno verantwoordelijk. Niet alle mensen, natuurlijk, maar een kleine groep van mensen die geld en macht verkiezen boven natuur en leven. Dat is dom, want we kunnen zonder geld, maar niet zonder zuurstof. Dat moeten zelfs de meest hebzuchtige mensen toch ook beseffen? Maar ik denk dat zulke mensen veronderstellen dat de wereld niet zal vergaan tijdens hun leven op onze planeet. Ze veronderstellen dat zij kunnen genieten van hun geld en macht, en dat alle problemen pas in de toekomst zullen opduiken, waar andere mensen ze moeten oplossen.

Het Amazonewoud is maar één voorbeeld. Er zijn er meer. Wist je dat sommige machthebbende mensen de voordelen van de opwarming van de aarde inzien? Want nu het ijs op de Noordpool smelt, worden bepaalde onontgonnen gebieden plots toegankelijk. Heel wat mogendheden richten hun gulzige ogen op deze gebieden, om ze te ontginnen en leeg te roven.

Het maakt me bang. Het maakt elk normaal denkend mens bang, denk ik. En wanneer je bang bent, is het een gemakkelijke en logische reactie om jezelf te verstoppen. Om weg te kruipen onder een dekentje, in een warm en gezellig huis, met aan warme chocomelk (of een witte martini, dat kan ook) en het probleem te negeren. Om oogkleppen op te zetten en te hopen dat het probleem vanzelf weggaat.

Maar dat zal nu niet helpen.  En gelukkig is dat ook niet wat de mensen op dit moment doen. Kijk maar naar al die berichten op Facebook. Kijk naar alle gedeelde berichten, de foto’s en de commentaren. Mensen zijn verontwaardigend en ze laten hun stem horen. En gelijk hebben ze.

Want als één stem al een verschil kan maken, stel je dan eens voor wat miljoenen stemmen kunnen doen? Laat je nooit wijsmaken dat je niks kan doen, omdat je maar in je eentje bent. Laat je stem horen. Blijf reageren, schreeuwen, schrijven en roepen.

En weet je, je kan zelfs nog meer doen, als je dat wil. Je kan bijleren en jezelf en anderen sensibiliseren. Want kennis kan onze planeet redden. En je kan ook helpen met veel kleine daden. Minder afval produceren, niet verspillen, hergebruiken en recycleren! Als we allemaal ons deel bijdragen, dan kunnen we een verschil maken. Dus laat ons met z’n allen doorgaan! Samen kunnen we een verschil maken.

Want pas als de laatste persoon op aarde het opgeeft, is onze planeet echt verloren.

---

(English version)

The Amazon is burning. Everybody with a bit of common sense knows that already, I think.

Alas, the reason for this inferno are humans. Not all humans, off course, but a small group of people who like money and power more than nature and live. Stupid, because we can do without money, but not without air. Even those greedy and powerful people must be aware of the fact that they can’t go on until all nature is destroyed. But I think they believe it will not die completely under their watch. They believe it’s a problem for the future, so they can enjoy their money now and leave the problems for the future generations to come.

The amazon is just one example. There are more. Did you know that some mighty people see the benefits of global warming? With the ice melting in the North Pole, areas that were inaccessible in the past are now available for mining, stripping, ripping and culling.

It makes me scared. It makes every normal thinking person scared, I guess.

And when you’re scared, it’s easiest to crawl under a blanket, in a warm and cosy home, with a hot chocolate (or a cold martini, whatever you like) and ignore the problem. To just turn a blind eye to all this misery and pretend it will all go away.

But that won’t help now. And gladly, it’s not what people are doing. Look at the public awareness on Facebook and other media canals. Look at all the posts, pictures and comments. People are outraged and they let their voices be heard. And right they are.

Because if even one voice can make a difference, imagine what a million voices together can do.

So don’t ever believe that there is nothing you can do because you’re just one person. Let your voice be heard. Keep on reacting, screaming, writhing and shouting.

And you know, there is even more you can do, if you’re up to it. You can educate yourself and others. You can raise awareness. Because knowledge can save our planet. And you can help, with many small efforts. Reduce, reuse, recycle! If we all do our share, we can make a difference. So let’s keep on going. Together, we can make it.

Because only when the last person stops caring, the world is lost.

Al wie kleiner is dan 5 centimeter, is van harte welkom 🙂

Want sinds vandaag is ons insectenhotel klaar!

Wil je ook graag onze inheemse wildlife een stapje vooruit helpen? Dan is een insectenhotel een goed idee! Niet alleen voor de inwonende insecten, maar ook voor alle bloemen die door deze nuttige kriebelbeesten bestoven worden, en voor alle dieren die zich voeden met desbetreffende kriebelbeesten.

Een insectenhotel verwerven is niet zo moeilijk. De meest eenvoudige manier is er gewoon eentje kopen. Dat kan in elk tuincentrum. Maar je kan ook insectenhotels kopen bij het Natuurhulpcentrum in Opglabbeek. Zij maken alle hotels handmatig en de opbrengst gaat integraal naar hun werking. Zo help je onze inheemse wildlife twee keer vooruit! (Meer info op http://www.natuurhulpcentrum.be)

Maar wie een beetje handig en creatief is, kan ook zelf zo’n hotel maken! (Voor het geval je nu denkt: ‘Ja, maar dan krijgt het Natuurhulpcentrum geen financiële steun’ heb ik een nuttige tip: Je kan lid worden, zo steun je ook 😉 )

Je hebt in de eerste plaats een houten kader nodig, waarin je het hotel opbouwt. Je kan hier hout voor kopen, maar recyclage is beter (zowel voor de ecologische voetafdruk als voor de portemonnee). Je kan aan de slag gaan met restjes hout, maar een andere leuke optie is de kringloopwinkel! Daar heb je kastjes in allerlei soorten en maten, die heel geschikt zijn voor een tweede leven als insectenhotel. (Ga wel voor vol hout, dat is meer weerbestendig.) Ik vond een tweedehands boekenkast in de kringloopwinkel van Veerle (Laakdal) die ideaal was qua afmeting voor het hotel dat ik voor ogen had.

Voor de opvulling kan je naar hartenlust kiezen, op basis van wat je zelf leuk en mooi vindt. Het is natuurlijk wel leuk als je voor veel variatie kiest, want zoveel te meer variatie in jouw hotel, zoveel te meer insecten er hun gading zullen vinden.

Mogelijke hotelgasten:

1. Vlinders: voorzie één compartiment van jouw hotel van een deurtje met daarin gleuven van 1 centimeter breed en zo’n 8 centimeter lang. Richt de binnenkant in met enkele takken. Vlinders vinden zo’n kast leuk om in te schuilen of te overwinteren.
2. Solitaire bijen, metselbijen en graafwespen: deze dieren houden van holle takken of takken met een zachte binnenkant (zoals bamboe, riet, forsythia, zonnebloemstengels,…). De takken mogen van variërende diameters zijn, en zijn best minstens 15 centimeter lang. Ook boorgaten in boomstammen zijn prima voor deze dieren: voorzie boorgaten van 4 tot 10 millimeter diameter, en boor ze zo diep mogelijk. Metselbijen zijn ook tevreden met snelbouwstenen, zij kunnen de typische gaten in die stenen ook als woonst gebruiken.
3. Gaasvliegen, lieveheersbeestjes en andere kleine torretjes: zij houden van een compartimentje gevuld met hooi, stro of snoeisel (zoals bijvoorbeeld het snoeiafval van een lavendelstruik).
4. Grotere keversoorten en oorwormen: zij verkiezen een compartimentje gevuld met gedroogde dennenappels.

Het is niet zo evident om al die vulling in één keer bij elkaar te krijgen. Zeker als je een groot hotel wil vullen. Daarom maak je er best een meerjarenplan van: begin nu (en dit najaar) alvast met het verzamelen van snoeihout, holle takken, denneappels,… en laat alles goed drogen. Ga in de winterperiode gezellig een paar kringloopwinkels bezoeken op zoek naar een leuk kastje. En dan kan je volgend voorjaar zelf aan de slag. Ik wens je veel plezier toe!

Dit is ons insectenhotel. Wij kozen ervoor om alle bovengenoemde hotelgasten een plaatsje te geven door een vlinderkast, holle takken, stammen met boorgaten, met hooi gevulde bloempotjes, lavendel, dennenappels en snelbouwstenen te voorzien. Met het gure regenweer van vandaag, konden de insecten hun nieuwe woonst al goed gebruiken!

‘Pandatweeling geboren in Pairi Daiza.’ Het stond gisteren in alle media. Goed nieuws, uiteraard! Het is mooi om te zien hoe wetenschappers, dierverzorgers en sympathisanten de handen in elkaar slaan om het fokprogramma voor deze diersoort te ondersteunen. En het is nog mooier om te zien hoe China -als ‘eigenaar’ van alle panda’s wereldwijd- veel geld, tijd en moeite spendeert om hun zwartwitte uithangbord voor uitsterven te behoeden. Applaus!

En al dat werk heeft ook resultaat, want volgens de IUCN Red List is de panda (Ailuropoda melanoleuca) als diersoort ‘kwetsbaar’, maar wel stilaan in aantal aan het toenemen. Hip hoi!

En toch heeft dit mooie verhaal een bittere nasmaak. Als panda is er geen vuiltje aan de lucht. Maar je moet maar de pech hebben om als één van de drie andere Aziatische berensoorten geboren te worden. Dan heb je een pak minder geluk. De Aziatische zwarte beer (Ursus thibetanus) , de lippenbeer (Melursus ursinus) en de Maleise beer (Helarctos malayanus) hebben allemaal ook het status ‘kwetsbaar’, maar hun aantal blijft achteruitgaan. Het ziet er niet goed uit voor deze soorten. Ze krijgen namelijk niet het aanzien en de hulp die panda’s krijgen. Integendeel. Deze drie berensoorten worden aanzien als een delicatesse in Azïe. Vooral de poten vallen in de smaak, die zouden niet alleen lekker zijn maar zouden ook helende krachten hebben. De drie soorten worden ook gehouden in zogenaamde ‘bearfarms’ waar ze in erbarmelijke omstandigheden dienst doen als levende gal-leveranciers.

China is niet het enige Aziatische land dat deze praktijken toepast, maar ze zijn wel een grote speler. Het zou fijn zijn als dit land zijn goedwil en expertise niet alleen op de panda’s zou toepassen, maar ook op deze drie andere soorten.

Misschien kunnen wij al beginnen met een verschil te maken. Hou je van panda’s? Super! Maar probeer ook oog te hebben voor die drie andere ‘berenbroertjes’. Bekijk het wat minder zwart-wit: ook de andere berensoorten zijn onze aandacht meer dan waard!